Asesiad Digonolrwydd Gofal Plant

​​​Mae'n ofynnol yn ôl y gyfraith i gynghorau arolygu faint o ofal plant sydd yn yr ardal a llunio adroddiad manwl i ddangos a oes digon o ofal plant i gefnogi rhieni i weithio neu hyfforddi. Os oes bylchau, rhaid i'r Cyngor ddangos sut y mae'n bwriadu cefnogi darparwyr gofal plant i sefydlu gwasanaethau gofal plant newydd i lenwi'r bylchau hyn. Gelwir hyn yn Asesiad Digonolrwydd Gofal Plant neu'r ADGP. ​

Gallwch darllen yr ADGP llawn​​​​​​​​​Dolen yn agor mewn ffenestr newydd​ ar ar y wefan hon, ond gan ei bod yn ddogfen hir (tua 300 tudalen) gyda llawer o ddata mewn tablau a graffiau, rydym wedi cynhyrchu'r fersiwn fyrrach hon sy'n dangos y canfyddiadau pwysicaf, y camau gweithredu arfaethedig.

Beth a wnaethom ni​

Cafodd Cyngor Caerdydd wybodaeth am ddarpariaeth gofal plant gan Arolygiaeth Gofal Cymru, sy'n gyfrifol am gofrestru ac arolygu gofal plant. 

Roedd y wybodaeth hon yn cynnwys manylion am leoliad, nifer a math y ddarpariaeth gofal plant; yr iaith a ddefnyddir yn y lleoliadau gofal plant; nifer y plant sy'n mynychu ac unrhyw leoedd gwag neu restrau aros. 

Mae'r ADGP hefyd yn ei gwneud yn ofynnol i Gynghorau ddadansoddi'r wybodaeth yn ôl y mathau o ddarpariaeth gofal plant (e.e. gwarchodwyr plant, meithrinfeydd) a'r gwasanaethau y maent yn eu darparu (e.e. sesiwn y bore, ar ôl ysgol, gofal dydd llawn) i ddeall a oes rhestrau aros ar gyfer gwasanaethau neu fathau penodol o ddarparwyr gofal plant, a ble yng Nghaerdydd y mae unrhyw restrau aros.  

Ardaloedd Cynllunio Cymdogaethau​

Er mwyn rhannu Caerdydd yn ardaloedd daearyddol, defnyddiodd yr ADGP Ardaloedd Cynllunio Cymdogaethau (ACC) y Cyngor, ac mae pob un ohonynt yn cynnwys nifer o wardiau a ddangosir yn y tabl isod. 

Edrychwyd ar nifer gyffredinol y lleoedd gwag neu blant ar restrau aros ym mhob ACC, yn ôl y math o ddarpariaeth gofal plant ac yn ôl gwasanaeth. 

Felly pe bai 10 o blant yn aros am le mewn clybiau y tu allan i'r ysgol ar gyfer y gwasanaeth ar ôl ysgol, ond bod 15 lle gwag gyda gwarchodwyr plant ar gyfer gwasanaeth ar ôl ysgol yn yr ACC honno, byddai 5 lle gwag yn gyffredinol o hyd ar gyfer y gwasanaeth ar ôl ysgol.

Yr hyn a ganfuwyd gennym a'r hyn rydym yn bwriadu ei wneud​​

Mae canfyddiadau'r Asesiad Digonolrwydd Gofal Plant yn dangos bod digon o ofal plant ar draws Caerdydd gan mwyaf i ddiwallu anghenion rhieni sy'n gweithio neu'n ymgymryd â hyfforddiant.  Fodd bynnag, mae'r data'n dangos bod rhywfaint o alw heb ei fodloni mewn rhai ardaloedd, ar gyfer rhai mathau o ddarpariaeth gofal plant ac o ran gwasanaethau gofal plant penodol.  Dangosir y camau gweithredu arfaethedig mewn print trwm o dan bob canfyddiad. 

Galw posibl heb ei fodloni

Mae niferoedd is o ddarpariaeth gofal plant yn Nwyrain Caerdydd o gymharu â Chaerdydd yn gyffredinol, a rhestrau aros am wasanaethau penodol mewn pedair ACC arall (Gogledd Caerdydd, Canol a De Caerdydd, De-orllewin Caerdydd a Gorllewin Caerdydd). ​ 

Ein cam cyntaf fydd cynnal ymchwil fanwl bellach gyda'r darparwyr gofal plant yn yr ardaloedd hyn i wirio bod y wybodaeth yn gywir, ac i weld a all darparwyr gofal plant presennol gynyddu nifer y lleoedd y maent yn eu cynnig i fodloni'r angen hwn. Lle nad yw hyn yn bosibl, byddwn yn ceisio annog darparwyr gofal plant i agor lleoliad newydd.  

Darpariaeth Gymraeg​

Mae'r data'n nodi'r galw cyfrwng Cymraeg posibl am sesiynau bore yng Ngogledd Caerdydd; sesiynau gofal dydd a Chylch Meithrin llawn yng Ngorllewin Caerdydd; a gofal ar ôl ysgol yn Ninas a De Caerdydd, De-orllewin Caerdydd a Gorllewin Caerdydd. 

Mae cyfleoedd ac arian, sy'n gysylltiedig â chynllun Cymraeg 2050 Llywodraeth Cymru a Chynllun Strategol Cymraeg mewn Addysg Cyngor Caerdydd i ddatblygu neu ehangu gofal plant Cymraeg sy'n gysylltiedig ag ysgolion cynradd Cymraeg. 

Byddwn yn hyrwyddo cyrsiau blas ar y Gymraeg ar gyfer y gweithlu gofal plant a'r blynyddoedd cynnar er mwyn ceisio mynd i'r afael â'r niferoedd isel o warchodwyr plant Cymraeg a sgiliau Cymraeg cyfyngedig llawer o staff gofal plant. 

Fforddiadwyedd​

Mae fforddiadwyedd yn parhau i fod yn fater allweddol i lawer o deuluoedd sydd eisiau neu sydd angen cael gofal plant. 

Mae Cyngor a Chymorth i Deuluoedd Caerdydd yn bartneriaid allweddol wrth wella gwybodaeth rhieni a gofalwyr am yr ystod o gymorth ariannol sydd ar gael i helpu gyda chostau gofal plant.  Byddwn yn sicrhau bod y wybodaeth sydd ei hangen ar rieni ar gael ar wefan Cyngor a Chymorth i Deuluoedd Caerdydd ac mewn llyfryn i rieni. 

Caiff mwy o leoliadau eu hannog i gofrestru i gynnig Gofal Plant di-dreth i helpu rhieni sy'n gweithio.​

ADY, AAA ac anabledd​

Dengys data nad yw pob lleoliad gofal plant yn ymwybodol o Ddeddf Anghenion Dysgu Ychwanegol a'r Tribiwnlys Addysg (Cymru) 2018 a'u cyfrifoldebau.  

Byddwn yn cynyddu ymwybyddiaeth darparwyr gofal plant a'i gwneud yn haws iddynt gael cyngor, cymorth, arweiniad a hyfforddiant, er mwyn ymateb i anghenion plant. 

Cymorth i'r sector gofal plant

Mae adborth gan ddarparwyr gofal plant yn dangos eu bod yn ei chael yn anodd recriwtio a chadw gweithwyr gofal plant cymwys.  

Mae cyfleoedd i weithio gyda Gwasanaeth i Mewn i Waith y Cyngor ac Addewid Caerdydd i gyfrannu at gefnogi'r sector. 

Gwella ansawdd, cywirdeb a chysondeb data

Daeth yn amlwg wrth edrych ar y data nad oedd pob lleoliad gofal plant wedi deall y cyfarwyddiadau yn yr un modd. Mae hyn yn golygu efallai nad yw rhywfaint o'r data a ddefnyddir i gynhyrchu'r ADGP wedi bod yn gwbl gywir. 

Mae angen gwaith i sicrhau bod y diweddariadau blynyddol, ac Asesiadau Digonolrwydd Gofal Plant yn y dyfodol yn cael eu llywio gan y data mwyaf cywir posibl, felly er nad yw'n fater i Gaerdydd yn unig, byddwn yn gweithio gyda phartneriaid allweddol i wella cywirdeb data.